Memede kistler, içinde sıvı, yarı sıvı veya katı madde içeren oluşumlardır. İçerisi sıvıyla dolu olan kistler, memede süt kanalı bezlerinde meydana gelen genişlemeler nedeniyle oluşur. Bu kesecikler her 14 kadının birini etkiler ve daha çok 40-49 yaş arasındaki kadınlarda görülür. Memede oluşan kitlelerin yaklaşık %25'ini bu kistler oluşturur. Bu kistlerin yaklaşık beşte biri 1 cm'den daha büyük, yarısı ise birden fazla sayıda olabilir. Emzirme döneminde olan kadınlarda, galaktosel adı verilen, içeriği sütle dolu kistler meydana gelebilir. Memede oluşan basit kistlerin ilk yıl içinde yarısından fazlası kaybolur, %12 kadarı ise 5 yıl sonra bile etkili olabilir. Vücutta oluşan basit kistlerin çevresi düzgün ve ince cidarlı, kompleks kistlerde ise içeriğinde solid yani katı kısımlar bulunan, sıvı içeriği yoğun olan, bölmeli yapıda ve düzgün cidarlara sahip olmayan kistlerdir. Memede kistler en fazla üst dış kadranda görülür.

Memede oluşan içi sıvı dolu kesecikler, salgı bezleri ile destek bağ dokusunda oluşan yoğunlaşmalar nedeniyle küçük süt kanallarındaki tıkanma yüzünden oluşur. Bu tıkanıklıklar meme kistlerini oluşturur. Bu yapılar yumuşak olup, üzüm tanesi gibi hissedilebilir. Genellikle menopozla birlikte yok olurlar. Ancak 2 cm'den daha küçük olanlar ultrason ve mamografi ile tespit edilebilir. Bu tür kistler fazla şikayete neden olmaz. Ağrı ve şikayet yapanlar genellikle büyümüş olanlardır. Bu kişiler destekleyici sutyen kullanarak meme hareketlerini azaltmalı ve beslenmede tuz ile kafein içeriği olan yiyecekleri azaltmalıdır.

Eğer basit kistler elle hissedilmiyor ve herhangi bir ağrıya neden olmuyorsa, takip edilmesi gerekmez. Memede oluşan kistler adetler nedeniyle oluşursa, bunlar adet döneminde büyür ve sonra küçülebilir. Memede ele gelen veya ağrıya neden olan kistlerin içeriği enjektörle boşaltılabilir. Sıvının kanlı olması veya sayısı birden fazla olan tekrarlayıcı kist varsa, bu kistlerin içeriği boşaltıldıktan sonra patolojik incelemeye tabi tutulabilir. Eğer içeriği boşaltılan kist 3 ay içinde tekrarlamaz ve içeriğinde kan bulunmazsa, basit kist yani iyi huylu (selim) kist olduğu anlaşılabilir. Kanlı içeriği olan kistler, intrakistik kanserlere neden olabileceğinden, alınan örneklerin patolojik incelenmesi gerekir. Herhangi bir şüphe olması halinde, kistler cerrahi girişimle çıkarılabilir. Solid kistler yani içeriği katı madde olan kistler, kompleks kist kategorisine girer ve katı maddeleri %0,3 kadar ise kanser olma olasılıkları %23 kadardır. Bu şekilde memede solid kist bulunursa, biyopsi ve aspirasyon sitolojisi yapılması gerekir.

Memede kistlerin belirtileri arasında meme dokusunda hassasiyet, ağrı ve elle hissedilen yumrular bulunur. Kistler adet döngüsüne bağlı olarak büyüyüp küçülebilir. Tanıda en yaygın kullanılan yöntemler ultrason ve mamografidir. Ultrason, kistin içeriğini değerlendirmede ve katı mı yoksa sıvı mı olduğunu belirlemede yardımcı olurken, mamografi kistlerin yerleşimini ve yapısını gösterir.

Memede kistlerin tedavisi, kistlerin boyutuna, sayısına ve hastanın şikayetlerine bağlı olarak değişir. Basit ve küçük kistler genellikle tedavi gerektirmez ve kendiliğinden kaybolabilir. Büyük ve ağrıya neden olan kistler, enjektörle boşaltılabilir. Tekrarlayan veya kompleks kistlerde, patolojik inceleme yapılması önemlidir. Kanser riski taşıyan kistler cerrahi olarak çıkarılabilir.

Memede kistler, kadınlar arasında oldukça yaygın olan ve genellikle iyi huylu oluşumlardır. Kistlerin doğru bir şekilde değerlendirilmesi ve gerektiğinde tedavi edilmesi, meme sağlığı açısından büyük önem taşır. Düzenli kontroller ve uygun tanı yöntemleri, kistlerin yönetiminde kritik rol oynar.